Iti sentroti ili a San VicenteIlicos Sur tinagsaadan tiBarangay Poblacion. Nagtengaan dagiti innema barriowenno barangay tiinteronga ili. Masarakan ti puseg daytoy ti Barangay ti Simbahan,Kombento,Tiendaan, Municipio,Eskuela Elementaria Central, Palacio de Governador  ken adu adadakkelapasdek ken balbalay.Disso met daytoy pakaangayan ti adu a  pabpabuya ken anniaman  a parambak  ti fiesta ti ili. Adumet ti naipasdek ti aglaw-law a factoria ti muebles ken makinaria. Ditoy pay a dsso ti pagtaengan dagiti pangpangulo a nagtuturay iti ili ken dagiti mabigbig nga umili. Gapu ta  sentroti aktibidades ken lugar ti liderato ken dagiti mabigbig pinanagananda ngarud ti    Poblacion wenno parupa ti ili a San Vicente.

Iti sakupdaytoy a barangay masarakan ti maysa a lugar a pampanaganan idi ti Sanggaan. Daytoy a lugar pagdudupudan dagiti tattoo nga agu-urnong timalmalem manipud ti dandani amin nga suliti San Vicente. Adu  idi ti  tiendaan a masarakan ti daytoy nga lugar ken ayan pay idi ti maysa a tiendaan iti aldaw ken malem. No apay a napanaganan daytoy a lugar ti Sangggaan kastoy ti nasagap a sarsarita dagiti lallakay. Gapu kano datoy a lugar ket disso a pakakitaan ti ay-aymaBur-romaysa a kita ti sugal ti innipis wenno baraha. Adu kano ti babbaket ken lallakay nga agay-ayam kaadduanna ti kunada a sinnanggaan tiay-ayanmda. Sinnaggaan no kunada kayat na a kaadduaan. Dagitoy nga ay-ayam ket inrugi dagiti  Kastila. Tinawid dagiti agindeg tidaytoy a disso.Manipud idin kunkuna dagiti tattao Intay diay Sanggaan ket ngarud nabirngasan dagit agnaed dita a purok iti taga-Sanggaan.
     
Iti maysa pay a sarita makunkuna a ti Sanggaan ket pagsasarakan dagiti umaaarnis kendagiti nalaing tidalan tiarnis. Dandani minalem kano nga adda agkakabil ket ipakatda ti  laingda iti sinanggaan tidalan tiarnis. Adda kano ngamin nisigud a dipagkikinaawatan dagiti babbaro ti daya ken tilaud tiSimbahan Katolika. Iti daytoy a lugar ti inda pagsasarakan.Isut gapuna a daytoy a disso napanaganan ti Sanggaan. Daytoy nga istoria insarita ni Maestra Crecencia lucero maysa a retirado a mangisursuro tiPudoc Elementary School ken miembro   ti SVHCS.

Adda pay lugar tiakin-laud a Poblacion ti pinnaganan ti Laguerta. “La Huerta” ti pudno a balikas iti daytoy a dissoanagbalin a Laguerta ta isu metten ti nakairuaman dagiti  tattao. Naadaw ti nagan a La Huerta wennoLaguerta iti daga wenno talon a kukua tifamilia daydi Alfonso Rosal lumugar a nakaadal ti baet ti kinainget idi dagiti Kastila ket nagpaay iti govierno a kas Escribano maysa idin a nangato a pagsaadantimaysa a Filipino.

Napno ti mula nga agbunga iti makan ti La Huerta a kas ti makopa , tsiko, santol, tampoy, mangga  kendaduma pay idin ngarud ti nakapanaganna iti La huerta wenno orchard iti Ingles. Napintas daytoy a lugar ket ditoy ti kaay-ayo idi  dagiti agindeg aglalo dagiti ubbing a pagay-ayaman tiaglalo tipanawen ti ullaw. Idi agdamatiLa Huerta ti nakaipasdekantientablado ken pagay-ayaman ti basketball a lulua dagiti lumugar. Daytoy adisso ti nagbalin a sentroti lugar a nagnagan itan ti Laguerta a mangipalpalagip to latta tipagsasao tiEspanol a La Huerta. Daytoy nga sarita ket naggapu ken ni Fredelito Lazo,Vice Presidentti SVHCS.

Iti maysa a lugar a sipud idi s pagpaspasiaran dagiti adu a babbaro ti bangir daya iti kalsada nasional ket isu ti Poblacion, iti abagatan Barangay Lubong iti laud-nga amianan tiBarangay Pudoc. Ti amianan ti karayan Bantaoay . Agatigtog daytoy a barangay a sumurot tikalsada nasional manipud  iti abagatan inggana ti karayan Bantaoay nga agpa-amianan. Kas kuna dagiti lallakay daytoy a lugar ket yuyeng dagiti babbaro iti sibubukel nga ili malmalem gapu ta ditoy kano ti ayan dagiti adu a babbalasang nga araken dagiti babbaro ken nagsaadan ti sumagmamano a tienda a pagsukmunan wenno pagi-inuman ti nasanger.
    
Gapu ta tidala iti datoy a barrio  ket agturong ti Karayan  Bantaoay ken gapu ta isut kaasitgan a disso iti dayta  a karayan pinanaganaganda ngarud daytoy a lugar ti Barangay Bantaoay.  Kaas kinuna daydi Domingo Romero ti pannakanagan ti Karayan Bantaoay,naigapu iti panagayusna manipud ti away ti ili Bantay a lumasat ti daytoy a disso naisurot  met a nabuniagan ti barngay ti Bantaoay, aglalo la ket ngarud ta ti Karayan  Bantaoay ti ad-adda a pagbiagan dagidi nagkauna a taoditoy a lugar.

Iti dalan nga agpa-barangay Pudoc,adda malasatana sitio a managan ti Sitio Baliw. Sakup daytoy ti Barangay Bantaoay. Masarakan daytoy  asitio ti akin-laud a parte ti  Barangay Bantaoay. Kas kuna ni Maestra Valeriana Ridulfa,maysa a mangingirsuro ti Pudoc Elementary School ken meimbroti SVHCS, sa agnaed met laeng daytoy a lugar naadwana daytoy asarita kadagiti panglakayenditalugar.Kinuna ni Mrs.Ridulfa nga idi-in-unana nga panawen idi tiempo adda narabaw a karayan a lumasatti daytoy alugar. Pagkamkamelana kano idi ti nauma-duma idi ti a kita tisida ken padaw. No agtudo idi ket matinep daytoy  a karayanpagtungpalan idi ti danumnga aggapu iti bangkag aglalo ti abagatan.

Iti pinaglabas ti adu a tawen nadlaw dagiti tattao  a rumabrabaaw  ti karayan ti tunggal kalgaw agingana idi 1930 nga awanen tidanum nga agayos malaksid laeng  no aglayus. Nagbaliw  ngarud tilanga dayta a karayan ket idin nagbalinena maysa nga alog taltalone. Pinadas ngarud dagiti lumugar aminulaan ti pagay.  Anian s nagsantak ken nagpintas ti mula ket adu pay ti naapitda.”Aniananagbaliwanan daytoy a disso!”, kunkuna dagiti tattao. Manipud idin daytoy a disso purok dagiti balbalay napanaganan metten ti “Baliw” gapu ta daydi karayan a pagal-alaan da ti sida  ket nagbaliw wennonagbalin metten nga alog pagmulmulaan ti pagay kennatnateng ingganaita. Dagitimabigbig a familia a pangpanguluen ti daytoy a lugar  isu dagiti puonan ti Familia Ridulfa.

Iti asideg ti karayan  Bantaoay tiungtona ti amianan tiBarangay Bantaoay adda ummmong ti balbalay  nga kaaduanna a kawayan ken nipa a napanaganan ti Baldi manipud idi tiempo ti Kastila. Iti igid ti kalsada Makita nga nalawag timaysa a dakkelngabaldi ngem dua kano idi nga naar-aramat idi pagtimbugum iti  indigo (tayum) a maaramid a tinanga maar-aramat idi panawen ti Kastila a pagtina ti sagot a maaramid a lupot. Daytoyatina ket maibiahe a mapan kano diay Espana. Inggana ita adda pay laeng amakita dayta abaldi. Isut gapuna daytoy a disso ket napanaganan ti “Sitio Baldi.”.Mabalin nga idi agprecio ti    maaramid atina pinabangon daytoy a pasdekiti maysa a baknang ti Vigan  sa nagpamula ti adu atayom iti aglalaw a kataltalonan. Ti kasideg na a daytoy a lugar iti Karayan Bantaoay nadaras da la ibiahe ti  karayan dagiti natimbug nga tayom babaen ti pannangiluganda iti dakkel nga rakit nga agturong iti baybay sa maikarga iti Viray. Kasta ti pattapata ti maysa a lakay. Adda maysa nga lakay  idi a sigud nga nagnaed iti daytoy a lugar ket mabalin nga ti familiana ti orihinal nga lidere ti daytoy a Sitio.Daytoy ngs lakay agnagan ti Lakay Illis Rodillas.

Maysa a dakkel abarrio/barangay tiili a SanVicente masungad a lugar manipud iti Vigan isu ti Bayubay.  No kasano a napanagan ti dayta a nagan kastoy ti kuna timaysa nga agindeg ni daydi Jesus Paje, maysa a panglakayen naiyanak ken agnaed iti daytoy abarrio kinuna a daytoy alugar ket linikmot ti uppat nga ili tiBantay ti amianan ken daya Sta. Catalina  tilaud Vigan tiabagatan ken tiSan Vicente ti amianan nga laud. Dagiti pangpangulo tiili adda amin iti daya ket isuda ti nangbaybayyabay kadagiti tattao iti nalikmut ngaili isu a binirngasanda daytoy nga lugar ti bayabay.” Ngem iti panglabas ti tiempo nasukatan ti u tia isu iti nanipudanna idin nga daytoy alugar  wenno barrio a naawaganti Bayubay  inggana ita a panawen.

Iti sakup daytoy abarrio adda passet a managanan idi ti Sinan-aso. Adda daytoy iti beddeng ti San Vicente ken Bantay a tumappuak iti gungunong a sakup ti karayan a managan Abra River a nangtuptrak tiiliBantay,Vigan ,San Vicente ken Sta.Catalina . No apay  a napanaganan daytoy alugar tiSinan-aso gapu ti kaadda ti naibuyog a munomento ti sinan-aso idi ti mismo a bedng ti Bantay ken SanVicente a sumungsango ti daya.

Iti laud daytoy amunomento adda met agnaed ti agsumbangir ti naueneg a kalsada a kaadaduanati nabisked  ken naragsak abababaro anagin-inut nga nagpanaw a napanidiay Hawaii ken America. Isut gapuna a napanaganan kano tilugar kas insalaysayni Mr.Paje iti Kabaroan. Iti abagatan daytoy a kabaroan addaa bassita kalsada ken rangtay  idi nga namgasina ti KabaroankentiSta.Catalina. Adda pay ayus ti karayan  a managan Karayan Mestizo (gapu taadaa agus iti agtutudtudongaawanitikalgaw). Dagiti immune a familia daytoy a lugar isuda dagiti Familia Paje.   Nagkadua  daytoy a barrio ti Bayubay idi panagturay ni Mayor FerminTabanda ket napanaganan ti Bayubay Norte ken Bayubay Sur. Isu nga iti tawentiinna panagturay daytoy dua a baronga barrio isu ti panagbalinna a barangay.

Mangrugi ti Bayubay Sur tiigidnati daya ti beddeng ti Bantay Ken San Vicente nga abagatan ti kalsada nasional sakupenna tidaanaBayubay inggana ti abagatan ti kalsada nga agpa-Sta.Catalin.  Iti daytoy alugar adda karayan idi a managan MestizoRiver kas naisarita ti retiradoa tesoreto ni Mr. Constante del Castillo maysa alumugar ti daytoy a barangay . Ti Bayubay Norte mangrugi met ti daya ti beddeng tiBantay kenSanVicente iti amianan ti kalsada Lagasca ssalputennatiRizalStreet. Sakupen daytoy a barangay dagiti lugar anabirngasan iditi Nalasi, Kamoruan ken Tuanong. Kas sinarita ni daydi Graciano Pingil, ti Nalasin ket adda ti asdeg ti beddeng ti Bantay iti daya ket nailasin daytoy a lugar ta bassit da pay la a lumugar. Dagiti puonan a familia adaytoy a lugar ket isu dagiti Familia Pingil.

Iti laud daytoy alugar Nalasinti nagsaadan tilugar a managan tiTuanong. Babaen ken ni Mr. Pingil kastoy ti nagan daytoy a lugar  gapu ta dagiti agnaed ket nakirmet ken naimutda.  Ti familia Revilla ti kalatakan a kaamaan tidaytoy a lugar ken isuda pay ti kabaknangan.

Iti amianan daytoy a barangay isu ti  lugar akataltalonana managan Pagkabitinnniaan,gapu ta ti naimula ti dayta a lugar a nababbaba ken nada-eg ti pagay a kabitinia a maani laeng iti bulan ti Noviembre. Itan nalipatanen dagiti umili dagiti birngas dagitoy a lugar ta ti kunada no adda agdamdamag a kalianda wenno sangsangaili, “Taga-dayat simbaan,” kunada lattan.

Adda pay lugar ti Barangay Bayubay Norte a managan Cantanasio. Masarakan idi daytoy a lugar ti maysa a semento a bubuon nga addaan iti tubbog  a naimas ken nasam-it. Naidumduma ti tubbogna kadagiti amina bubon iti ili. Cantanasio ti awag dagiti umili gapu ta ti dayta alugar ket isu ti pakasangalan tiadu nga agi-innayat. Naadaw ti nagan iti pannakaputar ti maysa akanta ti agayan-ayat nga agtaud iti puso kenbibig dagiti maseknan. Babbaro ken babbalasang ti agraragup nga mapan agsakdo ti daytoy a bubon aglalo ti malmalemket sadiay mangngeg ti dayyeng wenno kanta (Canta). Ni ayat (nasio). Dayta tinaraksag a lugar ti Cantaasio. Sakup daytoy tikukua tifamilia Mata.

Malagip pay ni daydi Graciano Pingil ti lugar a managan Kamoroanta dagiti agnaed nauyongda kano. Iti keltaang ti rabii mangegmokano manipud ti adayo a disso kas iti Nalasin kenTuanpong ken ti Poblacion  ti panag-bibinnassawangda no agriringorda. Nauyong kano unay dagiti immune a nagnaed ti daytoy a disso. Isu’t gapuna a binirngasanda daytoy alugar ti Kamoroa.Gapu ngata ta dagiti Moro,nauyongda a tattao. Ti nalatak a Familia ti daytoy a lugar ket isu ti  familia daydi Adiang Rialubin.Kas iti Tuanong, Nalasin ken Pagkabitinniaananagan nalipatannen dagiti umili ket ti kunada lattan a taga-Crisologo Street ti maysa nga agnaed ti dayta a lugar. Dagitoy ket sinarita amin ni Graciano Pingil maysa a panglakatayen ken nag-konsehal ti ili.

Iti maysa a disso ti Bayubay Norte adda kalsada nasional iti kanigid nga agpa-amianan a  managan kalleCrisologo kas pakalaglagipan kadaydi nagdipdpputado iti akin-amianan a Distrito tiIlocos Sur,daydi Diputado Floro Crisologo. Isu ngamin ti nangted tip undo a nabusbos ti pannakapasayaat dayta a lipit idi babaen ti panangilungalong ti administrasion daydi Mayor Fermin P. Tabanda.

Salputen ti Karayan Bantaoay ti maysa a disso iti pingil ti Bayubay Norte iti amianan a managan inggana ita ti Soyosoy. Daytoy a lugar ket dalan ti danum nga aggapu ti uneg tiili nga agayus ket agturong ti daytoy a disso. Iti  kadakellan a parte daytoy a disso kukua ti Familia Rosal ken Mata. Lugar daytoy a pagkamkammelan dagiti umili ta nalames unay a disso idi. Pagkalkalapan ken pagkarkarasan met tisida dagiti akinkukua. Babaen ti panarsarita daydi nabayag a nangay-aywan ti daytoy a lugar a amanagan Pastor Pescador, kastoy kano no apay a napanaganan ti Soyosoy daytoy a disso. Nagtaud kano daytoy a sarita iti daydi lelongna.Adda kano maysa a familia a nagnaed ti daytoy a lugar familia nga idauluan ti tao nga agnagan Andoy. Minalem kano nga mapan agkalap ti sida iti agay-ayus a danum tikanal babaen ti suyod.Iti maysa a malem binaonna ti ubing nga anakna a mangyawat kenkuana ti suyod a pagkalapna ket kinunana , “Mo ta suyod….” Saanen a naituloy ti sao ta kellaat a nagsatan ti anges. Inawagan ngarud daytoy a lugar ket pinanagananda iti Suyosoy  kas pakalaglagipanda iti Suyosoy ti daydi naudi nga balikas daydi nangay-aywan iti daytoy a lugar pagkamkamelanken pagsuysuyyodan iti sida. 

Maysa kadagiti pito a barangay /barrio ti San Vicente isu ti Barangay Pudoc. Nalawlaw daytoy a barangay san Sebastian ti amianan Bantaoay ti daya ken abagatan, Lubong iti abagatan . Ti met ilia Sta. Catalina ti kadulon daytoy a barangay iti abagatan ken laud laud. Timmapuak ti Baybay China ti maysa a pangilna iti laud. 

Adu ti patta-patta no kasano a napanaganan datoy a barangay Pudoc. Ngem maysa kadagiti sarsarita ti kaastgan isu agkuna a maigapu ti klima daytoy a lugar a kaasitgan iti Baybay China. Kastoy ti maysa kadagiti sarita nga insalaysay dagiti lallakay iti barrio kenMaestra Carmen Rodiris maysa a nagaget a mangingisursoro iti pudoc Elementary School ken ti SVHCS.

Idi  kagaget dagiti kastila nga agpaspasiar ken mangsaksakup kadagiti iliiti amianan dagiti immune-una nga agindeg iti daytoy a lugar ket nabaneg ken natibker a tattao.Nupay kasta ti kinataoda dida naibturanti kinapudot daytoy a disso keet pasaray
Maibalikas a dida pagay-ayatan nga iaao ti ay “napudot “.dagiti kastila sumarsarungkar iti daytoy a balikas a “Pudot” ket intarusdanapinanaganan ti lugar ti “Pudoc”. Nataginayon dayta a nagan inggana ita.

Dua a sitio laeng ti nangbukel iti Barangay Pudoc idi punganay kas insao ni Maestro Juan Rosales,maysa a retirado a maestro. Dagitoy a sitio isuda ti Pudoc Norte gapu ta adda ti amianan ken Pudoc Sur gapu ta adda met ti abagatan. Dagiti nalatak nga immune-una afamilia nga agnaed kadagitoy a lugar ket isuda dagiti Familia Bundoc ken Rubia iti Pudoc Norte ket ti met Familia Rosales,Rojas, ken Ranches iti Pudoc Sur. Iti panaglabas iti tiempo maysa a sitio ti limtuad iti nagbaetan dagitoy duaanagtagi-una a sitios. Napanaganan daytoy a sitio iti Pudoc Centro gapu ta isu ti parupa  daytoy a lugar  ken ayan pay ti napintas unay a pagdalanan dagiti ubbing iti elementaria. Dgiti familia a nagkauna iti daytoy a sitio isu ti Familia Retuta. Kalpasan ti itataud ti sitio Pudoc Centro simmaruno met ti sitio Nagtupakan kas kinuna ni Mr. Juan Rosales. Masarakan daytoy a disso iti ungto ti laud ti Sitio Pudoc Sur. Timmupuak daytoy a lugar  iti Baybay China. Segun ti sarsarita nga imbati dagiti nagkauna nga nagindeg iti Sitio Nagtupacan. Nagapuda iti kaparanget nga ili iti Sta. Catalina ta sapulenda ti nasaysayaat a panagbiag. Babaen ti panagmatirderda ti daytoy a disso nariknada a napintas ken naiyataday unay kadakuada agsipod ta dua  kadagiti kangrunaan a pagsapulan, panagtalon ken panagkalap ti masarakan ti daytoy a disso. Inrubbuatda kano ngarud iti amin a mabalinda nga ikuyog ta mapanda ti baro a pagtaengan ti maymaysa a grupo,nagtupakda amin ti maymaysa a disso isu a pinanaganda iti “Nagtupakan” nga itan nagbalinen  Sitio Nagupacan. Dagiti familia a mabibigbig nga nangipangulo kadagiti nagdappat isuda ti puonan a familia daydi Noel  Rualizo iti akin-laud a paset ti Nagtupacan ken puonan met ti Familia daydi Berto Racoma iti aki-daya a disso daytoy a lugar.

Iti sabali a sarita maipapan ti pannakapanagan ti Sitio Nagtupakanket insalaysay pay daydi Luciana Riguera,maysa a retirado a maestra iti pudoc Elementary School. Nagtaud kano daytoy iti daydi Gregorio Riguera naiyanak idi 1887 nakuna iti ababa a sarita ti pannakaadda ti ladawan ni Apo San Vicente Ferrer a naiyanud ket nagdisso ditoy lugar nagtutulag dagiti panglakayen iti dayta a lugar a panagananda ti lugar a Nagtupakan kas manyon a panglagip ti panagdisso ni Apo San Vicente iti lugarda. Immanamong daydi Kura Paroko idi ken daydi Gobernadorcillo pinanagananda ti sakup dayta a disso ti Nagtupacan.,gapu ta dita apaya nga aramidenda nga asin. Subec ti inpanagan dagiti lumugar iti daytoy gapu ta sungaban wenno pannakangiwat ti danum ti baybay ken ti karayan ti pudoc ken Nagtupakan a sumilpo ti Karayan Bantaoay. Sakup daytoy a Subec ti Barangay Pudoc. Tinagikua a lugar dagiti familia Lazo daydi Yanong Lazo a kabsat daydi Padre Melanio Lazo ngem nailalo daytoy a disso iti familia   Tabanda. 

Adda sarsarita nga naiyallatiw ti agdama ti agdama nga kaputotan no kasno a napanaganan ti maysa a barangay tiSanVicente iti Lubong. Daytoy a sarita ket insalaysay ni SB Guillermo Rubio, maysa a miembro ti SVHCS, bumarrio ken konsehal tiili nga insarita kanomet ti maysa a panglakayen iti lugarda idi kan ubing pay laeng isuna.

Kastoy ti insalaysay ni Konsehal Rubio. Idi nabangonen dagiti Espanol ti panagturayda ti Vigan maysa a nakaay-ayat a pasamak a nakaigappuan tipannakapanagan datoy alugarda  ti Lubong. Idi immun-una  a tiempo dagiti Espanol ken dagiti  nabaknang nga umuli ti Vigan ,aw-awaganda daytoy a lugar tiKasakateruan lugar nga ayan dagiti agruruot gapu ta kaaduan kadagiti agnaed babi man wenno lalaki ket mangedda babaen ti sabali a bangir dagiti taga-San Vicente ninagananda pay daytoy a lugar Kasarguelas a gapu ta  adu kendadakkel dagiti kayo tisarguelas idi a nagtubo ditoy alugar.

Iti maysa a okasion itidamo apanag-fiesta ti San Vicente ti maysa a maaramid  buyaen dagiti tao ket ti panagpatayabda tiLubo a pangparagsak ti fiesta. Ti Lubo maysa a dakkel a supot a mapabussog babaen ti a lata  ti gas a dakkel ti pabelo a maibitin ti ngawangawan tiLubo. Bumara daytoy bumsog a kasla  pabpabusog ket inton bumura agtayap nga agpangato ti tokar dagiti musiko ken panagriaw dagiti tattao. Mapunno idi ti tattao ti plaza.Idi addan ti lubo ti    dalanna nga agpangato pagammuanbimtak ket nagdisso iti maysa a barangay. Daytoy a baranagayisu ti Kasakateruan.

Gaputa nabayagen a pangpanggependagiti nasayaat bassit tibiagna a lumugar asukatan ti nagan ti barrioda ti napipintas ken nadaydayaw a nagan dagiti Reclusado,Rubio, Ricanaken Golino a familiainkeddndanati nagan ti barangayda ket lubong ta pakalaglagipanda ti natnag aLubo ti lugarda. Manipud idi nagbalinen nga opisyal a nagan daytoy abarangay itiLubong. Pattienni Konsehak Rubio a ti kasayaatanti biag idi  a nakagun-od ti respeto ti lumugar ket ti Familia Reclusado.

Gapu ta awan ti naisurat nga pakasaritaan ti pannakapanagan ti Barangay San Sebastian adda maysa a panglakayen daydi Fermin Ridulmeati ugalina ket agurnong tiistoria tipaspasamakken damdamag. Naisalaysayna man ken ni Maestra Lourdes Rocero maysa met a miembro ti SVHCS idi dagitoy. Idi damo ti San Sebastian parte ti San Ildefonso gapu ti kaasidegna ti daytoy alugar ken ti kaadda ti Bantaoay River a namagsina ti San Sebastian ken San Vicente. Ngem gapu ti pigsa ti maysa a tao nga tifamilia Lazo nga nagbalin nga hukom ti Provincia ti Ilocos Sur ken ni Ilocos Norte nagbalin ti San Sebatian a parte ti San Vicente a kas barrio. Itisabali nga bangir nakasarita ti Sociodad ti maysa met a panglakayen nga edukado a kinunana met apudnoa parte koma ti San Ildefonso daytoy San Sebastian ngaemgapu ti panangipagna daydi Vicente Encarnacion Fiscal General ti Ilocos nagbalina dayta ket sinakupti SanVicente.Nupay adda ti Bantaoay River a namagsinakadakuada saanakayat tiSan Vicente a dinamasakupdayta a lugar gapu ti dakkel unay ti maitulongna ti panagrang-ay tiili babaen dagiti pangalaanti sida ken panagpartuat ti asin.

Maipanggep ti pannakapanaganti Barangay San Sebastiankinuna kano pat ni FerminRidulme a dagiti lumugar pinilida ti nagan nga San Sebastian gapu ti kaadda ti imahen a kayo noi Apo San Sebastian nga indonar ti baknang a taga-Vigan  daydi Dona Encarnacion. 

Ti met insalaysay daydi Damaso King nga inagapad ti Sociodad nga agsukisok mainpangep ti San Vicente kunana nga iti dayta a lugar idi 1745 adda nabangon a bastion wenno balay a trinsera. Dayta abastion ket balay daydi Kastila Sebastian de Nera maysa a nata-ok a tao ti istoria ti simbaan. Iti panagsukisok dagiti miembro tis Sociodad Makita pay laeng ti semento a mabalin nga isu ti abulog daydi a bastion. Tiinnayon ni Mr.King isu ngata ti gapuna no apay adagiti lumugar pinagananda tiSanSebatiankas pakalaglagipanda tinadayaw nga taoanagtaeng ti lugarda Mabalin ti pannakaited ti ladawan ni Apo San Sebastian ammo idin ti luimugar a ti lugarda  ket nagnaganen idin ti San Sebastian. Nagablin ngarudnga opisyal a barangay ti San Sebastian.

DAGITI SITIOS TI BARANGAY SAN SEBASTIAN

Ti masungad ngasitio ti SanSebastian no aggapuka ti Bantaoay lasatem ti Bantaoay River awansabali a madungparmo no di ti Sitio Urdas. Daytoy a disso ket ad-adu ti paterna a nangato wenno nagsaad ti turod a makuna nupay ti bangirna a kalsada ti kanigid ket nababa. Tumappuak daytoy a lugar ti Karayan Bantaoay maysa a nalinap naadalem akarayan ket mabalin a duapulo a kadapan ti kaunegna.

Kas impasingked daydi Domingo Romero maysa a panglakayen ti barrio Bantaoay nga ada kn sarsarita dagiti lallakay nga naimaldit ti isipda a no apay a ti karayan nga agay-ayus ti nagbaetan ti San Sebastian ken Bantaoay  ket napanaganan ti Bantaoy River. Ti gapuna  ti karayan ket agayus alumasat ti away ti Bantay  ken San Ildefonso. Maysa a away ti (visita) ti Bantay ti San Ildefonso idi pay laeng. Isu nga dagiti nagkauna tatao nga awan ti nagipda ng impanagan ti daytoy a karayan no saan a ti Bantay-away.Ti ababa a panangawag Bantaoay. Ti lugar nga amianan ti Karayan Bantaoay sakupna  idi tikunada a Bantaoay. Ngem ti napanunot dagiti agindeg kinunada a saanda nga agpada ti nagan ti lugar ti ballasiw ti karayan ti abagatan. Adda napasamak nga naigapu ti panangbaliwda tidaytoy  masaop nga lugar. Maysa a batalla ti naaramid daytoy aturod nga impanguluan dagiti  Kastila ket sinabat ida titropa ti kaliantayo a naggapu ti daya. Impukka-pukkaw kanoti pangulo ti Ilokano iti Agurdas tayo!’. Gapu ta adu ti makaawat ti “agurdaskayo” dinoble –doblena manen nga insao ti “Urdas! Urdas!”Ti kayatna a sawen agkarayamkayo ket ipagnayo ti sikoyo.Daytoy a lugar ayanti sarikedked tiKastila kas insalaysay ni daydi Restituto Asuncion maysa a panglakayenngaagnaed daytoy a diss. Manipud idin nanagan daytoy namayengmeng a lugar ti”Urdas”. Iti Urdas Makita pay laeng dagiti daan apasdek a binangon dagiti Espanola nagyan dita a lugar.Maysa a Jesuita a Padi ti kano ti nagnad dita. Makita pay laeng ti pungpong a sewmentado a sarikedked ti narpuogen a pundasion tipimmalacio balay. Adda pay la pagilasinan dayta asarikedked ken ti agdan a tumapuak ti karayan Bantaoay. Adda munomento a nabangon a rupakan ti tao nupay tila nakaisaadan tiulona ti addan a Makita.
 
Sibibiag pay laeng dagiti dalan anagkikinnuros ititengnga daytoy duapulon ket tallo nga ekteria ti daga ti Urdas a kukua niDona Encarnacion kalpasan dagiti kastila ket ita nailakon ken ni Ariston Florendo dua a babaknang iti Vigan, Ilocso Sur.Adda innem nga ektaria aparte daytoy Urdas a tinagikuana ni Titong Villanueva, maysa a taga Vigan anangsurvey dagitoy a disso ta saanda kan a nailanad ti deklarasion dayta a parte. Tinagnaed nga immune a kailiantayo iti Urdas isutifamilia daydi  Primitivo Rebebes. Ti apokona a ni Epifanio Rebebes iti nagsarita nga isu itan ti mangay-aywan ti daytoy a lugar ket nagbalinen a kassla kabakiran.  Daytoy a lugar itan ti masao nga Urdas. Adda pay disso ditoy Urdas a paterna ti laud ti kalsada nga agpa-San Sebastian. Kukua met idi daytoy ti ag-Florentino ken ti familia Encaarnacion a taga-Vigan .Nabayag a nagnaed daydi Andong Florentino iti daytoy a disso.
  
Iti amianan a laud ti Urdas masarakan met ti Sitio Sagsagat. No kasano ti pannakapanagan daytoy a lugar kastoy ti insarita ni  Maestro Irenio Rocero maysa nga mangingisursuro ken miembro ti SVHCS. “Kinuna daydi Espanol sagsagat Manipud idin nanagananen dayta alugar ti Sagsagat.
 
Adu pay ti Sitio San Sebastian nga awan ti makaammo nokasano ti pannakapanaganna.Ti kuna  ti kaaduan a lumugar amismo ti mangted tinagan ti pagtutulagan dagiti lumugar. Tunggal  sitio ngarud isudan amismoti nangted ti nagan ti lugarda. Dagitoy dagiti dadduma a sitiosn:Ermita East, Ermita Wesst,mindoro Quinabarangbangan ken San Sebastian Proper.